هرم یادگیری

 تمامی افرادی که در فرایند یادگیری و آموزش شرکت می کنند باید بدانند که هر روش آموزش چه مقدار ماندگاری در حافظه دارند. متخصصین علم آموزش، هرمی را ترسیم کرده اند که با تغییرات جزئی در بسیاری از منابع تکرار شده است. ما به جزئیات میزان درصدها کاری نداریم اما بد نیست به طبقه بندی انواع آموزش از بالا به پایین نگاهی بیاندازیم.

در نوک هرم که کمترین عرض را دارد دو روش رایج یادگیری یعنی خواندن متن و شنیدن سخنرانی قرار دارند که میزان ماندگاری آنها در حافظه پس از گذشت زمان، 10 و 20 درصد مطالب است. شاید به همین دلیل است که پس از سال ها نشستن پای منابر و جلسات وعظ در کلیسا و مسجد و محافل ادبی و … هر چه تلاش می کنیم مطالب را به خاطر بیاوریم یا بازگو کنیم نمی توانیم. اکثراً گفته می شود که خیلی سخنرانی خوبی بود یا کتاب خیلی خوبی بود. اما غیر از چند نکته کلیدی چیزی را به یاد نمی آوریم. در این دو روش در لحظه شاید مطلب درک می شود اما ثابت و پایدار نیست. البته ممکن است استثنائاتی وجود داشته باشند اما این نتیجه گیری برای اکثر موارد صادق است. در مقابل بعضی تلاش کرده اند راههایی را برای تقویت این بخش ارائه کنند و به همین منظور ابداعاتی را درکتاب یا سخنرانی خود به کار می گیرند.

اما استفاده از قوه بینایی و ترسیم تصاویر و اشکال از موضوع آموزش تا تهیه فیلم، وضع را بهبود می دهد. تصاویر از نوع عکس، فیلم، انیمیشن و گرافیک از نوع سیاه و سفید، رنگی ، کیفیت بالا و سه بعدی و غیره می توانند ماندگاری 30 تا 50 درصد در حافظه داشته باشند.

در مجموع، همه روشهای قبل را غیر فعال یا کنش پذیر می نامند و روشهای فعال و کنشگر عبارتند از مباحثه و پرسش و پاسخ ، کارگاه آموزشی در باره موضوع آموزش، و در نهایت اقدام به آموزش موضوع به دیگران که می توانند بیش از 70 تا 90 درصد ماندگاری در یاد و حافظه را داشته باشند.

البته بدیهی است که استفاده از شعر و داستان و طنز و شوک  وتکرار فرایند آموزش می توانند باعث ماندگاری بیشتر مطالب در خاطره شوند اما این موضوعات می توانند با هر یک از روشهای یادگیری و آموزش همراه شوند. خوب ملاحظه می کنید در دنیای امروز که سیل مفاهیم و موضوعات تخصصی و غیر تخصصی در حال غرق کردن افراد جامعه است و آنها را در زیر آوار اطلاعات حبس و بی حرکت نگاه داشته است ، توجه به کارایی و بهره وری روش های مختلف آموزش می تواند بسیار مفید باشد. حال باید به این پرسش پاسخ دهید که شما برای یادگیری انبوه مفاهیم مورد نیاز در وقت محدود خود کدام روش را ترجیح داده و برمی گزینید؟ چقدر آموزش حضوری را در این وضعیت مؤثر می دانید؟

تهیه کننده: مرکز آموزش مجازی صنعتی